Η Πελοπόννησος στους προϊστορικούς χρόνους ονομαζόταν Πελασγία, Απία, και Άργος Αχαϊκό. Αυτές οι ονομασίες μας γυρίζουν πίσω στους βασιλιάδες, τους άρχοντες και τους κατακτητές αυτής της γης, όταν έτσι την ονόμαζαν, για να της δώσουν κάθε φορά το δικό τους στίγμα.
Πελοπόννησος και αργότερα Πελοπία ονομάστηκε από τον Πέλοπα, που ήταν γιος του Τάνταλου, του βασιλιά της Φρυγίας. Έτσι καθιερώθηκε ως «Πέλοπος νήσος», Πελοπόννησος.
Το όνομα Μοριάς, που αργότερα επικράτησε, πρωτοκαθιερώθηκε γύρω στα 1110 μ.Χ. στην Ηλεία, γρήγορα όμως εξαπλώθηκε σε όλη τη χερσόνησο. Το όνομα σήμαινε έναν κάμπο της Ήλιδας, όπου αποβιβάστηκαν οι Φράγκοι και ήταν γεμάτος μουριές. Η νέα ονομασία αντικατέστησε την αρχαία και χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες.
Πελασγοί ήταν οι κάτοικοί της τα προϊστορικά χρόνια κατ΄ αρχάς και Αχαιοί όπως τους ονομάζει ο Όμηρος αργότερα. Αυτοί επιβλήθηκαν και δημιούργησαν έναν από τους λαμπρότερους πολιτισμούς της ιστορίας, τον Μυκηναϊκό. Ο πολιτισμός αυτός κυριαρχεί για τέσσερεις αιώνες, με μεγαλύτερα κέντρα στην Πελοπόννησο, τις Μυκήνες, την Τίρυνθα, και την Πύλο. Δημιουργούν την πρώτη γραπτή ελληνική γλώσσα, τη Γραμμική Β΄ γραφή.
Οι Αχαιοί σύμφωνα με το μύθο, ξεκίνησαν να πάρουν πίσω την Ελένη και μαγεύτηκαν από το κάστρο της Τροίας και τους θησαυρούς του Πριάμου, σύμφωνα με το αθάνατο έπος του μεγάλου ποιητή Ομήρου, την «Ιλιάδα». Ο Τρωικός πόλεμος δηλώνει τη μεγάλη ισχύ των Μυκηναίων αλλά και την αρχή της παρακμής τους, αφού δεν μπόρεσαν να εγκατασταθούν στις περιοχές της Μ. Ασίας που κατέκτησαν, παρ΄ ότι οι Έλληνες εμφανίστηκαν ενωμένοι υπό τον βασιλιά των Μυκηνών.
Στο τέλος του 12 αι. π.Χ. έρχεται το τέλος του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Μια νέα ελληνική φυλή, οι Δωριείς με μεγάλη σωματική διάπλαση, σιδερένια όπλα και άλογα, φθάνουν το 1100 π.Χ. και επικρατούν στην Αργολίδα, στην Κορινθία, στη Λακωνία και στη Μεσσηνία.
Στη σκοτεινή εποχή του 10ου 9ου και 8ου αι. π.Χ. αναπτύσσεται η κοινή εθνική συνείδηση και παράλληλα συνειδητοποιείται η κοινή καταγωγή και η λατρεία των θεών και των ηρώων προγόνων.
Τον 8ο αι. π.Χ. η Σπάρτη γίνεται η πρώτη δύναμη στην Πελοπόννησο. Η εποχή αυτή μεταξύ των ετών 735 και 715 σηματοδοτείται από τον πρώτο μεγάλο πόλεμο της ελληνικής ιστορίας, τη μεγάλη επιχείρηση της Σπάρτης εναντίον της Μεσσηνίας την οποία και κατέκτησαν. Η ίδρυση αποικιών στη Δύση και η επαφή με την Ανατολή, η ανάπτυξη της χαλκουργίας και της κεραμικής και η διαμόρφωση της θρησκείας των Θεών του Ολύμπου χαρακτηρίζουν τους επόμενους αιώνες.
Ο αιώνας της ακμής της Πελοποννήσου είναι ο 5ος π.Χ. ο οποίος σηματοδοτείται από τη σύγκρουση με τους Πέρσες. Οι πελοποννησιακές πόλεις και ιδίως η Σπάρτη, από κοινού με την Αθήνα, παραμερίζοντας τις αντιθέσεις, βοήθησαν με κάθε δύναμη στον κοινό αγώνα των Ελλήνων κατά των «βαρβάρων» Μήδων. Στην άτυχη αλλά ένδοξη μάχη των Θερμοπυλών οι Πελοποννήσιοι αντιπροσωπεύτηκαν από τον Σπαρτιάτη βασιλιά Λεωνίδα με την ενδοξότερη φράση της ιστορίας, το «μολών λαβέ».
Ο Πελοποννησιακός πόλεμος που έλαβε χώρα τα επόμενα πενήντα χρόνια, με την προσπάθεια της Σπάρτης να αποτρέψει την άνοδο της αθηναϊκής ισχύος, υπήρξε η αρχή του τέλους του αρχαίου ελληνισμού. Οι αυστηροί πειθαρχημένοι Σπαρτιάτες νίκησαν τη φιλοσοφημένη, χαλαρή Αθήνα και ηγεμόνευσαν για αρκετά χρόνια στον ελληνικό χώρο. Ο 27ετής όμως αυτός πόλεμος ήταν οδυνηρός και για τους νικητές και για τους ηττημένους, καθόσον ανέκοψε την πολιτιστική άνοδο και εξουθένωσε οικονομικά όλες τις πόλεις που πήραν μέρος σ΄ αυτόν.
Τον 4ο αι π.Χ. οι Θηβαίοι εμφανίζονται ως νέα δύναμη, φτάνουν έως έξω από την Σπάρτη και ιδρύουν την Μεγαλόπολη και την Αρχαία Μεσσήνη το 369 π.Χ. με σπουδαία τείχη. Ηττώνται στη Μαντίνεια το 362 π.Χ. μετά το θάνατο του Επαμεινώνδα στη μάχη.
Ο Φίλιππος ο Β΄, ο Μακεδόνας το 336 π.Χ. αναγνωρίζεται από τις πελοποννησιακές και άλλες ελληνικές πόλεις ως κυρίαρχος και συμμετέχουν στην εκστρατεία του εναντίον της Περσίας, εκτός από τη Σπάρτη. Χαρακτηριστική είναι η φράση του Μεγάλου Αλεξάνδρου: «Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων».
Ο Φίλιππος, ο Αλέξανδρος, ο Δημήτριος ο Πολιορκητής και ο Πύρρος ο βασιλιάς της Ηπείρου, αφήνουν τα ίχνη τους στην περιοχή.
Οι Ρωμαίοι το 146 π.Χ. καταστρέφουν την Κόρινθο και υποτάσσουν την υπόλοιπη Ελλάδα. Η Πελοπόννησος αποτέλεσε ρωμαϊκή επαρχία με έδρα την Κόρινθο και μόνο η Σπάρτη, κατόρθωσε να διατηρήσει αυτονομία. Ακολούθησε γενική παρακμή στις εκδηλώσεις της ζωής και του πνεύματος, μείωση του εμπορίου και των καλλιεργειών της γης και έλλειψη κάθε καλλιτεχνικής πρωτοβουλίας. Τα μεγάλα ιερά και οι πόλεις της αρχαιότητας έχουν παρακμάσει ή καταστραφεί ολοκληρωτικά.
Τον 4ο αι μ.Χ. καταργούνται οι Ολυμπιακοί αγώνες (393 μ.Χ.) από τον Θεοδόσιο, ενώ είναι γεγονός οι επιδρομές των Γότθων του Αλάριχου (395 μ.Χ.) που έδωσαν αποφασιστικό πλήγμα και στο πολιτιστικό κέντρο της Αρχαίας Μεσσηνης.
Τον 5ο αι. μ.Χ. επιταχύνεται ο εκχριστιανισμός της Πελοποννήσου, όπως προκύπτει από την αύξηση των εκκλησιών, ενώ οι επιδρομές των Βανδάλων, των Ούννων και των Σλάβων την εξουθενώνουν.
Τον 11ο αι. μ.Χ. παρατηρείται μεγάλη οικοδομική δραστηριότητα και ο 12ος αι. χαρακτηρίζεται από νέες καταστρεπτικές επιδρομές, αυτές των Νορμανδών που έρχονται από τη Δύση. Ωστόσο η Πελοπόννησος, στους τελευταίους αιώνες πριν από την Φραγκοκρατία, παρόλη την ποικιλία των εχθρών που την ταλαιπώρησαν, είχε μία αρκετά αξιόλογη εμπορική και οικονομική ανάπτυξη, με ανεπτυγμένες διάφορες βιοτεχνίες, ενώ η πνευματική και καλλιτεχνική ευαισθησία εκδηλώνεται στο πλήθος των βυζαντινών εκκλησιών, που χτίζονται σ΄ όλο το Μοριά.
Το 1204, μετά την πτώση της Πόλης, στην Πελοπόννησο μπαίνουν οι Φράγκοι. Παρά τις ταραχές, οι ζωντανές δυνάμεις της βυζαντινής αυτοκρατορίας, πολιτικές, πνευματικές και θρησκευτικές καταφεύγουν στην καρδιά του Μοριά. Ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος χάνει τη μεγάλη μάχη της Πελαγονίας το 1259 μ.Χ. από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο. Τα κάστρα της Μονεμβασιάς, της Μάνης, του Μυστρά και του Γερακιού αναγκάζεται να τα παραχωρήσει στους Βυζαντινούς. Οι Έλληνες κάνουν το Μυστρά δικό τους κέντρο και πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μορέως. Στο Μυστρά γεννήθηκε η νέα Ελλάδα των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων. Εδώ ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, στις 6 Ιανουαρίου του 1449, θα βάλει στο κεφάλι του την κορώνα του αυτοκράτορα του Βυζαντίου.
Ήταν 29 Μαϊου του 1453, «Πήραν την Πόλη πήραν Την…». Η Βασιλεύουσα στους Τούρκους. Ο Μωάμεθ υποτάσσει όλη την Πελοπόννησο το 1458. Μόνο η Μάνη διατήρησε την ανεξαρτησία της και έγινε καταφύγιο όλων των καταδιωγμένων Ελλήνων του Μοριά και το ορμητήριο των εξεγέρσεων για απελευθέρωση στα κατοπινά χρόνια.
Οι αιώνες που ακολούθησαν είναι οι σκοτεινότεροι στην ιστορία της Πελοποννήσου. Οι Τουρκοβενετικοί πόλεμοι στην Πελοπόννησο, την ερήμωσαν και αποδυνάμωσαν τον πληθυσμό της, όπως και η Επανάσταση του 1769 (Ορλωφικά) που υποκινήθηκε αλλά δεν βοηθήθηκε από την Ρωσία. Καταπνίγηκε και πολλοί κάτοικοι του Μοριά κατέφυγαν στα νησιά του Ιονίου και στη Δύση.
Η Πελοπόννησος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 έδωσε το μεγαλύτερο παρόν. Από δω ξεκίνησε για την Πελοπόννησο και για όλη την Ελλάδα, στις 17 Μαρτίου του 1821, όταν οι κάτοικοι της Αρεόπολης στη μικρή πλατεία σήκωσαν τη σημαία της Επανάστασης, οι Καλαβρυτινοί χτύπησαν Τούρκους φοροεισπράκτορες στη Χελονοσπηλιά και οι Πελοποννήσιοι καπεταναίοι απελευθέρωσαν πρώτη την Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου του 1821. Η παρουσία και η δράση των Πελοποννησίων αγωνιστών, με επικεφαλής και ψυχή το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, σηματοδοτούν την έκβαση του Αγώνα. Η άλωση της Τριπολιτσάς, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821 και η νίκη στα Δερβενάκια στις 26 Ιουλίου του 1822 ήταν από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των επαναστατημένων Ελλήνων, που εδραίωσαν την Επανάσταση. Το 1825 ο τουρκοαιγυπτιακός στρατός, με επικεφαλής τον Ιμπραήμ, προκαλεί μεγάλες καταστροφές στην Πελοπόννησο. Η νίκη στη ναυμαχία του Ναυαρίνου (σημερινή Πύλος Μεσσηνίας) στις 20 Οκτωβρίου 1827, με τεράστια δύναμη πυρός από πλοία του Βρετανικού, Γαλλικού και Ρωσικού στόλου, σήμανε την οριστική απελευθέρωση της Πελοποννήσου.
Το 1828 η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας επέλεξε ως κυβερνήτη του νεοσύστατου κράτους τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Το 1830 υπογράφεται το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο η Ελλάδα ανακηρύσσεται ανεξάρτητο βασίλειο, με σύνορα του κράτους τη γραμμή Σπερχειού-Αχελώου.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 δολοφονείται ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας στο Ναύπλιο. Η σκληρή, απόλυτη, μοναχική και ασυμβίβαστη Μάνη, ματώνει τα χέρια της.
Το 1833 διορίζεται βασιλιάς ο Όθωνας. Συνοδεύεται από τρεις αντιβασιλείς, που θα ασκούσαν την εξουσία μέχρι την ενηλικίωσή του, και αποβιβάζεται στο Ναύπλιο, την πρώτη πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους. Ένα χρόνο αργότερα η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Αθήνα.
Το 1862 οι Έλληνες διώχνουν με τη βία τον Όθωνα.
Το 1863 στέφεται βασιλιάς ο Δανός πρίγκιπας Γεώργιος Γουλιέλμος Γκλύξμπουργκ με το όνομα Γεώργιος ο Α΄.
Στους επόμενους χρόνους η Πελοπόννησος συμμετέχει, όπως και όλη η Ελλάδα, στους Βαλκανικούς πολέμους, στους δύο Παγκόσμιους πολέμους, στην αντίσταση κατά των Γερμανών και αργότερα κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών 1967-1974.
Στη μεταπολιτευτική περίοδο ο Μοριάς ακολουθεί τους ρυθμούς όλης της Ελλάδος: τουρκική εισβολή και διχοτόμηση της Κύπρου, Εναλλαγές εκλεγμένων Κυβερνήσεων, ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθιέρωση του Ευρώ ως εθνικού νομίσματος, μνημόνια, οικονομική κρίση κ.α. Σε πελοποννησιακό επίπεδο επισημαίνεται ο σεισμός των 6,2 Ρίχτερ στην Καλαμάτα την 23η Σεπτεμβρίου 1986, με 20 θανάτους ανθρώπων, 4 καταρρεύσεις πολυκατοικιών, ενώ το 20% των κατοικιών κρίθηκε κατεδαφιστέο. Αρνητική και ανιστόρητη ήταν εξ άλλου η απόσπαση από την Πελοπόννησο και η ένταξη στην Περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας των Νομών Αχαϊας και Ηλείας, το 1999 με την εφαρμογή του «Καποδίστρια».
Σήμερα οι καταγόμενοι και οι κάτοικοι του Μοριά, αγαπούν την Πελοπόννησο, γι΄ αυτό που ήταν και γι’ αυτό που μοναδικά διατηρεί. Γιατί είναι η «Γριά μάνα της Ελλάδας» με την πείρα, τη σοφία και την ελπίδα που δίνει στα παιδιά της.-
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: 1. – Νομός Αργολίδας, 2. – Νομός Αρκαδίας, 3. – Νομός Αχαϊας, 4. -Νομός Ηλείας, 5. – Νομός Κορινθίας, 6. – Νομός Λακωνίας, 7. – Νομός Μεσσηνίας.
Πηγή: «Ο ΜΟΡΙΑΣ- Οι ρίζες μας – Οι θησαυροί του» ΒΙΒΛΙΟ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΩΝ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ- ΑΘΗΝΑ 2000.
Επιμέλεια άρθρου από το μέλος του Δ.Σ και Υπεύθυνο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων κ Γεώργιο Κολλάτο.
