Το επετειακό έτος 2021 συμπληρώνονται 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης των Ελλήνων το 1821, εναντίον της Τουρκικής δουλείας που κράτησε 368 χρόνια και αποτελεί ορόσημο, τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την πρωτοπόρα στον αγώνα Πελοπόννησο.
Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΩΝ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ με την ευκαιρία των εκδηλώσεων στους εμβληματικούς τόπους της Πελοποννήσου για τα 200 χρόνια ελευθερίας, τιμά την επέτειο και αποτίνει φόρο τιμής στους ήρωες της Επανάστασης. Περιγράφουμε παρακάτω, εμπεριστατωμένα, συνοπτικά, με χρονολογική σειρά, τα κύρια ιστορικά γεγονότα του Μοριά και τους πιο σημαντικούς, από τους χιλιάδες, κατά τόπους αγωνιστές του 1821, στην Αργολίδα, Αρκαδία, Αχαϊα, Ηλεία, Κορινθία, Λακωνία και Μεσσηνία. Παρουσιάζουμε επίσης είκοσι ιστορικούς πίνακες ζωγραφικής επιφανών Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, με τις κυριότερες μάχες, πολιορκίες και τα πορτρέτα σημαντικών αγωνιστών της Επαναάστασης του 1821.
Α. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
17 Μαρτίου 1821. Η Αρεόπολη Λακωνίας πρώτη κήρυξε την Επανάσταση. Στις 17 Μαρτίου του 1821, συγκεντρώνονται στην Αρεόπολη Ανατολικής Μάνης (παλιά ονομασία Τσίμοβα), οι καπεταναίοι της Μάνης με αρχηγό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και κηρύσσουν πρώτοι τον πόλεμο κατά των Τούρκων. Μετά τη δοξολογία, μπροστά στο ναό των Ταξιαρχών, στη μικρή πλατεία στη θέση Κοτρώνι, υψώνεται για πρώτη φορά η επαναστατική σημαία. Σε κλίμα συγκίνησης και ομοψυχίας οι αρχηγοί της Μάνης ορκίζονται για «Νίκη ή Θάνατο».
23 Μαρτίου 1821. Κατάληψη της Καλαμάτας από τους επαναστατημένους Έλληνες. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, οι Μαυρομιχαλαίοι της Μάνης, ο Παπαφλέσσας, ο Νικηταράς, ο Μούρτζινος, ο Χρηστέας, οι Γρηγοράκηδες , οι Τρουπάκηδες, οι Κουμουνδουράκηδες και άλλοι οπλαρχηγοί με 2.000 Έλληνες κυρίως Μεσσήνιους και Μανιάτες, γύρω στο μεσημέρι απελευθερώνουν την Καλαμάτα. Συγκεντρώνονται στο Βυζαντινό ναό των Αγίων Αποστόλων με το λαό και τον κλήρο. Συγκροτούν τη Μεσσηνιακή Σύγκλητο και στέλνουν διακήρυξη στις ευρωπαϊκές αυλές. Εκδίδεται στην πόλη Καλαμάτα η πρώτη έντυπη επαναστατική εφημερίδα με τον τίτλο «Σάλπιγξ».
25 Μαρτίου 1821. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε την επανάσταση και όρκισε τους αγωνιστές της Αχαϊας στην πλατεία Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα. Όπως αναφέρει ο Ιωάννης Φιλήμων στα προλεγόμενα των απομνημονευμάτων του Παλαιών Πατρών Γερμανού: «Αληθές είναι ότι η Επανάσταση έλαβε χαρακτήρα γενικότερο απ΄ τις 25, αι σημαίαι ανυψώθηκαν, τα εθνόσημα διανεμήθησαν και οι Τούρκοι στα φρούρια. κλείστηκαν». Το λάβαρο της Μονής της Αγίας Λαύρας, έξω από την πόλη των Καλαβρύτων, χρησιμοποιήθηκε ως επαναστατική σημαία και ξεκίνησε η επανάσταση μετά από τέσσερις σχεδόν αιώνες.
12 Μαϊου 1821. Η νικηφόρα μάχη του Βαλτετσίου Αρκαδίας. Η μάχη που έκρινε τις τύχες της Ελληνικής Επανάστασης έγινε στο στρατηγικό Βαλτέτσι Αρκαδίας, που ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη. Ο Κεχαγιάμπεης είχε 6.500 πεζούς και 1.500 ιππείς, Αλβανούς μισθοφόρους και ντόπιους Οθωμανούς, ενώ οι Έλληνες αγωνιστές ήταν 900 ένοπλοι και στην γύρω περιοχή άλλοι 1.500. Η σθεναρή άμυνα των οχυρωμένων στο Βαλτέτσι και οι έφοδοι των επαναστατών από την γύρω περιοχή με οπλαρχηγούς τον Κολοκοτρώνη, Πλαπουτα, Γιατράκο, Αντώνιο Μαυρομιχάλη, Πέτρο Βαρβιτσιώτη, Πουλικάκο, Αντώνιο Κουμουστιώτη και άλλους, ανάγκασαν τον Κεχαγιάμπεη να υποχωρήσει στην Τριπολιτσά έχοντας 300 σκοτωμένους.
13 Ιουνίου 1821. Η πολιορκία και η άλωση του Λάλα, Νομού Ηλείας (Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας), ήταν μια από τις πρώτες μεγάλες συγκρούσεις της Ελληνικής Επανάστασης του 21. Ήταν σημαντική νίκη των Ελλήνων κατά των Λαλαίων, μουσουλμάνων Αλβανών κατοίκων της περιοχής Λάλας της Ηλείας, οι οποίοι αποτελούσαν σοβαρό εμπόδιο για την ευνοϊκή εξέλιξη της επανάστασης στην Πελοπόννησο.
23 Σεπτεμβρίου 1821. Η άλωση της Τριπολιτσάς.
Η Τριπολιτσά ήταν την εποχή εκείνη το σημαντικότερο διοικητικό, στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο της Πελοποννήσου. Η πολιορκία (από τις αρχές Ιουνίου 1821) και εν τέλει η άλωση (23 Σεπτεμβρίου 1821) της Τριπολιτσάς αποτέλεσαν καθοριστικό σταθμό στην πορεία της Ελληνικής Επανάστασης. Είχε ως αποτέλεσμα την επικράτηση των Ελλήνων σε όλη την Πελοπόννησο, πλην ορισμένων φρουρίων. Η Επανάσταση εφοδιάστηκε με 11.000 όπλα, εμψυχώθηκε και απέκτησε όνομα στο εξωτερικό. Ο Κολοκοτρώνης με 2.500 άντρες, ο Γιατράκος με 1.500, με 1.000 ο Αναγνωσταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης με 1.500 άντρες, οι Παπατσώνης, Παναγιώτης Κρεββατάς, Αναγνώστης Δεληγιάννης, Παναγιώτης Κεφάλας, Παλαιών Πατρών Γερμανός και άλλοι οπλαρχηγοί υπό την υπέρτατη ηγεσία του Δημητρίου Υψηλάντη, έλαβαν μέρος στην πολιορκία, στις διαπραγματεύσεις, στις μάχες και τελικά στην άλωση της Τριπολιτσάς. Η σφαγή που ακολούθησε την κατάληψη της πόλης από τον ελληνικό στρατό ήταν τρομακτική: επί τρεις ημέρες οι Έλληνες σφαγίαζαν τους αμάχους Τούρκους και Εβραίους, τις γυναίκες, τα παιδιά και τα βρέφη, αφού προηγουμένως βασάνισαν, έκαψαν και λεηλάτησαν. Οι σφαγιασθέντες ανέρχονταν σε περίπου 12.000. Ο αριθμός των ελληνικών απωλειών κατά την άλωση ποικίλλει κατά τους συγγραφείς : από 100 έως 700.
26 Ιουλίου 1822. Η Μάχη στα Δερβενάκια ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες του αγώνα της ανεξαρτησίας. Στις 26 Ιουλίου 1822 στα στενά των Δερβενακίων, κοντά στη Νεμέα Κορινθίας, οι Τούρκοι υπέστησαν δεινή ήττα χάνοντας πάνω από 3.000 άνδρες. Στη μάχη εκτός της ιδιοφυίας του Κολοκοτρώνη διακρίθηκαν ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας και ιδιαιτέρως ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστότερος ως Νικηταράς, που έλαβε το προσωνύμιο Τουρκοφάγος. Ο Δράμαλης είχε στη μάχη 25.000 άνδρες, ενώ οι νικητές Έλληνες μόνο 2.500 άνδρες.
20 Μαϊου 1825. Ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι Μεσσηνίας, με χίλιους άνδρες πολεμάει με το γιαταγάνι στο χέρι σε άνιση μάχη τις ορδές των 6.000 ανδρών του Ιμπραήμ. Στο τέλος της μάχης πέφτει νεκρός ο Παπαφλέσσας και 800 Έλληνες, ενώ γλύτωσαν 200. Από την πλευρά του Ιμπραήμ 1.200 νεκροί.
24 Ιουνίου 1825. Η μάχη στα Τρίκορφα ήταν πολεμικό επεισόδιο της επανάστασης του 1821 που έλαβε χώρα στα Τρίκορφα, κοντά στην Τριπολιτσά, μεταξύ των δυνάμεων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας υπό τον Ιμπραήμ και Ελλήνων. Η μάχη έληξε με νίκη του Ιμπραήμ και σημαντικές απώλειες για τους Έλληνες, περίπου 500 άνδρες, ενώ οι Αιγύπτιοι είχαν 1.000 νεκρούς. Οι Έλληνες βρέθηκαν περικυκλωμένοι, μην έχοντας τρόπο να ξεφύγουν. Μεταξύ των πεσόντων ήταν και οι αγωνιστές, Παπασταθόπουλος, Λαγκαδινός, Παπατσώνης, Γεώργιος Δημητρακόπουλος, Νικόλαος Ταμπακόπουλος και άλλοι, ενώ ο Γενναίος Κολοκοτρώνης κατάφερε να ξεφύγει. Οι δυνάμεις του Ιμπραήμ ήταν 20.000 άνδρες, ενώ οι Έλληνες 2.000.
8 Οκτωβρίου 1827. Η ναυμαχία του Ναβαρίνου, αρχίζει στο λιμάνι της Πύλου Μεσσηνίας από τις 2 το μεσημέρι και ολοκληρώνεται τη νύχτα. Ο συμμαχικός στόλος μπαίνει στο λιμάνι του Ναβαρίνου. Ο Άγγλος Κόδριγκτον, ο Ρώσος Χέυδεν και ο Γάλλος Δεριγνύ, βυθίζουν τα 53 από τα 82 Τουρκοαιγυπτιακά πλοία. Περί τους 6.000 Άραβες και Τούρκους εφονεύθησαν ή επνίγησαν. Από δε τους νικητές οι απώλειες ήταν ασήμαντες: 172 εφονεύθησαν και 470 ετραυματίστηκαν.
Η καταβύθιση του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου στο Ναβαρίνο, έσωσε την Ελληνική Επανάσταση από την κατάρρευση, σηματοδότησε την οριστική απελευθέρωση του Έθνους και εξασφάλισε την Ελληνική ανεξαρτησία.
Β. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821
1821: ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ
-Κολοκοτρώνης Θεόδωρος, ο ”Γέρος του Μωρηά”. Γεννήθηκε στο Ραμοβούνι Μεσσηνίας το 1770, με καταγωγή και κατοικία των Κολοκοτρωναίων, στο Λιμποβίσι Αρκαδίας. Είναι η πιο σημαντική φυσιογνωμία της Ελληνικής Επανάστασης, η οποία είναι συνδεδεμένη με τις πιο σημαντικές της φάσεις, κυρίως στην Πελοπόννησο. Ο μεγαλύτερος ήρωας του 1821, στρατιωτικός και πολιτικός. Φιλικός από το 1818, αρχιστράτηγος, οπλαρχηγος, πληρεξούσιος, Σύμβουλος της Επικράτειας. Το ψευδώνυμό του ήταν Γέρος του Μοριά. Στις 23 Μαρτίου 1821 μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, απελευθέρωσαν την Καλαμάτα. Πρωταγωνίστησε σε πολλές στρατιωτικές επιχειρήσεις του Αγώνα, όπως στη νίκη στο Βαλτέτσι (13 Μαΐου 1821), στην άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), στην καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια (26 Ιουλίου 1822), όπου διέσωσε τον Αγώνα στην Πελοπόννησο, αφού πρυτάνευσαν η ευφυΐα και η τόλμη του στρατηγικού του νου. Οι επιτυχίες αυτές τον ανέδειξαν και αρχιστράτηγο της Πελοποννήσου. Πέθανε στην Αθήνα στις 4 Φεβρουαρίου 1843.
-Κεφαλάς Παναγιώτης, από το Δυρράχι Αρκαδίας. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Βρέθηκε στην Καλαμάτα, στην Καρύταινα και από κει στο Βαλτέτσι και στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Κατά την έφοδο εισήλθε στην πόλη μαζί με τους Τσάκωνες. Βρέθηκε και στις μάχες εναντίον του Δράμαλη. Πολέμησε και στη Στερεά Ελλάδα, όπου και αρίστευσε. Ο Κεφάλας έπεσε το 1825 στην ηρωική μάχη στο Μανιάκι μαζί με τον Παπαφλέσσα.
-Πλαπούτας, Δημήτριος ή Κολιόπουλος (1786-1864). Αγωνιστής του 1821, στρατηγός από τη μεγάλη οικογένεια των Πλαπουταίων της Γορτυνίας. Ήταν φιλικός, επικεφαλής του αγώνα στην Αρκαδία μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Συγκρότησε δικό του στρατό και διακρίθηκε στη μάχη του Βαλτετσίου και στη πολιορκία της Τρίπολης και στις μάχες κατά του Ιμπραήμ. -Δεληγιάννης Κανέλλος. Έλληνας πρόκριτος, οπλαρχηγός και πολιτικός. Αγωνιστής του 1821, φιλικός και πολιτικός από τα Λαγκάδια Γορτυνίας. Οργάνωσε και χρηματοδότησε μεγάλο μέρος της επανάστασης στο Μοριά με έξοδα της οικογένειάς του. Πολέμησε στο Μεσολόγγι, στη Μάχη του Πέτα, στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και σε πολλά άλλα μέρη. Πέθανε πάμπτωχος αφού θυσίασε όλη την περιουσία του για την Επανάσταση.
-Αναγνωσταράς Χρήστος. Περιώνυμος φιλικός, αγωνιστής, στρατιωτικός και πολιτικός από το χωριό Αγρίλος της Αρκαδίας. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Πήρε μέρος και διακρίθηκε σε πολλές μάχες (Καλαμάτα, Τριπολιτσά, Βαλτέτσι κ.ά.).
–Θεοδώρητος ο Βρεσθένης. Ιεράρχης αγωνιστής του 1821 από τη Νεμνίτσα της Γορτυνίας. Το 1819 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και ανέπτυξε σπουδαία δράση και έλαβε ενεργό μέρος από τις πρώτες μάχες.
-Φωτάκος (Φώτιος Χρυσανθόπουλος). Αγωνιστής του 1821, από τα Μαγούλιανα της Γορτυνίας (Αρκαδία).
-Θεοφιλόπουλος, Ιωάννης (Τσακαλογιάννης ή Καραβόγιαννος). Αγωνιστής του 1821, από τα Λαγκάδια Γορτυνίας.
-Παναγιώτης Κακλαμάνος ή Χρυσανθόπουλους. Αγωνιστής του 1821 από τη Βυτίνα Γορτυνίας.
1821: ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑ
-Παπαφλέσσας ή Φλέσσας (Γρηγόριος Δικαίος), από την Πολιανή Μεσσηνίας (1788-1825). Κληρικός, αγωνιστής από τους διασημότερους του 1821, Κυνηγημένος από τους Τούρκους έφυγε από τη Μεσσηνία, και κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη όπου χειροτονήθηκε αρχιμανδρίτης και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Έλαβε μέρος στην απελευθέρωση της Καλαμάτας, στο κάστρο του Άργους, στα Δερβενάκια και σε πολλές άλλες μάχες από το 1821 μέχρι το 1825. Όταν ο Ιμπραήμ εισέβαλε στην Πελοπόννησο, ο Παπαφλέσσας με 500 άνδρες αντιμετώπισε τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, 3000 άνδρες, στο Μανιάκι. Η άνιση μάχη στις 20 Μαΐου 1825 κράτησε μια ολόκληρη μέρα και κατέληξε στην εξόντωση του Παπαφλέσσα και των ανδρών του. Ο Ιμπραήμ εντυπωσιάστηκε από την θυσία του.
-Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος), από την Νέδουσα Μεσσηνίας. Δραστήριο μέλος της Φιλικής Εταιρείας, πολύ γενναίος αγωνιστής, περιώνυμος για τη γρηγοράδα του στο τρέξιμο, ο επονομαζόμενος και Τουρκοφάγος. Έλαβε μέρος στις μάχες, στο Βαλτέτσι, στην Τριπολιτσά, στα Δερβενάκια, και σε πολλές ακόμη μάχες μέχρι που απελευθερώθηκε η χώρα. Πέθανε το 1849 στην Αθήνα, τυφλός, πάμφτωχος και επαίτης.
-Μητροπέτροβας (Μήτρος Πέτροβας), από την Γαράτζα (σήμερα Μέλπεια) Μεσσηνίας. Οπλαρχηγός περίφημος για την ανδρεία του, πολέμησε μαζί με τον Κολοκοτρώνη στην Αρκαδία και το Βαλτέτσι.
-Δημήτριος Παπατσώνης, από το Ναζήρι Μεσσηνίας (σήμερα χωριό Εύα). Σπουδαίος αγωνιστής, στρατιωτικός και πολιτικός, σκοτώθηκε τον Ιούνιο του 1825 στη μάχη των Τρικόρφων εναντίον των αιγυπτιακών δυνάμεων του Ιμπραήμ, σε ηλικία 27 ετών.
-Ηλίας Κορμάς, από το χωριό Κεφαλληνού Μεσσηνίας. Οπλαρχηγός, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστής σε πολλές μάχες της Πελοποννήσου.
-Γκρίτζαλης. Οι αδερφοί Γεώργιος, Δημήτριος και Γιαννάκης από το Ψάρι Τριφυλίας, υπήρξαν σημαντικοί αγωνιστές του 1821.
-Παπατσόρης, Δημήτριος. Κληρικός (πρωθιερέας), αγωνιστής του 1821, από το Σουλιμά Μεσσηνίας.
1821: ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΚΩΝΙΑ
-Μαυρομιχάλης Πέτρος (Πετρόμπεης 1773-1848)
Ηγέτης της Επανάστασης, φιλικός. Οπλαρχηγός και πολιτικός. Ήταν γόνος της ιστορικής μανιάτικης οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων, τελευταίος Μπέης της Μάνης, οπλαρχηγός του 1821, αναδειχθείς “αρχιστράτηγος των σπαρτιατικών δυνάμεων” και πρωθυπουργός της Ελλάδας από τη θέση του προέδρου του Εκτελεστικού Σώματος του ελληνικού κράτους. Στις 17 Μαρτίου του 1821 ύψωσε το λάβαρο του Αγώνα στην Αρεόπολη και με πέντε χιλιάδες Μανιάτες προχώρησε μαζί με άλλους οπλαρχηγούς στην απελευθέρωση της Καλαμάτας. Στις 25 Μαρτίου ο Πετρόμπεης συγκρότησε την Μεσσηνιακή Γερουσία, με πρόεδρο τον ίδιο όπου και εκδίδει την ιστορική διακήρυξη προς τις Ευρωπαϊκές Αυλές. Εκλέχτηκε πρόεδρος της Πελοποννησιακής Γερουσίας, ενώ κατά τη διάρκεια της Επανάστασης διετέλεσε πρόεδρος της Β’ Εθνοσυνέλευσης (1823), Πρόεδρος του Εκτελεστικού (1823) και μέλος του νομοτελεστικού στην Εθνοσυνέλευση του Άστρους. Αλλά και στον στρατιωτικό τομέα η δράση του ήταν αξιόλογη. Πήρε μέρος στην Άλωση της Τριπολιτσάς, της Καλαμάτας και του Άργους, καθώς και στην άμυνα του Μεσολογγίου. Επίσης, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και στην άμυνα της Μάνης από την επίθεση των Τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ. Κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα δύο γιοι του Πετρόμπεη σκοτώθηκαν σε μάχες, οι Ηλίας και Ιωάννης Μαυρομιχάλης.
–Ιωάννης Μαυρομιχάλης. Γεννήθηκε το 1804 στη Μάνη και ήταν ο τέταρτος γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Αγωνιστής του 1821 από τα 17 του που έλαβε τα όπλα και συμμετείχε στον εθνικό ξεσηκωμό. Μπήκε με τον πατέρα του στην Καλαμάτα (23 Μαρτίου 1821) και με τον αδελφό του Ηλία και τον θείο του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη πολέμησε γενναία στη μάχη του Βαλτετσίου (12 Μαΐου 1821). Τον Ιούλιο του 1822, κλείσθηκε στην ακρόπολη του Άργους και πολέμησε γενναία τον Δράμαλη. Μετά την απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο (11 Φεβρουαρίου 1825), ο Ιωάννης Μαυρομιχάλης κλείστηκε στο φρούριο του Νεοκάστρου στην Πύλο όπου τραυματίστηκε στον δεξιό βραχίονα από εχθρικό βόλι. Ο Ιωάννης Μαυρομιχάλης πέθανε 24 μόλις χρονών από γάγγραινα στις 22 Μαρτίου του 1825 στην Κυπαρισσία, όπου είχε μεταφερθεί για νοσηλεία.
-Βαρβιτσιώτης Πέτρος
Φιλικός και αγωνιστής του 1821 από τη Βαρβίτσα Λακωνίας. Διακρίθηκε στις μάχες Βαλτετσίου και Δολιανών, στην κατάληψη του φρουρίου του Άργους. Πήρε μέρος στην εκστρατεία του Καραϊσκάκη στην Αττική.
-Γιαννετάκης (ή Τζαννετάκης) Παναγιώτης )
Αγωνιστής του 1821, από τη Σπάρτη. Σκοτώθηκε στη μάχη των Βασιλικών.
-Γιατράκος. Επώνυμο παλαιάς οικογένειας της Μάνης, πολλά μέλη της οποίας διακρίθηκαν κατά τον Αγώνα του 1821.
-Παναγιώτης Τρουπάκης (παρατσούκλι Μούρτζινος) από ιστορική οικογένεια είχε πλούτο και δύναμη στη Μάνη. Ο ίδιος και ο γιος του Διονύσιος ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας και ανέπτυξαν έντονη δράση κατά την Επανάσταση του 1821. Ο Παναγιώτης Μούρτζινος με τους άνδρες του συμμετείχε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου του 1821, καθώς και στην πολιορκία της Τριπολιτσάς.
–Πανάγος Κυβέλος ήταν καπετάνιος της Δυτικής Μάνης, αρχηγός μεγάλης οικογένειας, που τα μέλη της κατοικούσαν στα χωριά Μηλέα, Γραμπελέα (Κυβέλεια) και Σελίντσα. Στις 23 Μαρτίου 1821, επικεφαλής ισχυρού σώματος μπήκε στη Καλαμάτα μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τους άλλους Μανιάτες και την απελευθέρωσαν. Το 1826 ο Κυβέλος πρωτοστάτησε στην άμυνα των Μανιατών εναντίον του Ιμπραήμ.
1821: ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΧΑΪΑ
-Γερμανός Παλαιών Πατρών (κατά κόσμον Γεώργιος Γκόζιας, 1771-1826). Ιεράρχης, μητροπολίτης Παλαιών Πατρών (της σημερινής Πάτρας), ένας από τους κυριότερους πρωταγωνιστές της Επανάστασης του 1821.Το όνομά του ήταν Γεώργιος Γκόζιας και γεννήθηκε στην Δημητσάνα. Φοίτησε στην Σχολή της Δημητσάνας, έγινε γραμματέας του μητροπολίτη Αργολίδας Ιάκωβου Πετράκη, οπότε και χειροτονήθηκε ως διάκονος και έλαβε το όνομα Γερμανός. Στην Κων/λη φοίτα στην περίφημη Πατριαρχική Σχολή Κουρούτσεσμε. Σε ηλικία 36 ετών εκλέγεται μητροπολίτης Παλαιών Πατρών. Το 1818 μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Την 25η Μαρτίου 1821 ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης, λάβαρο της Μονής της Αγίας Λαύρας και στην Πάτρα όρκισε τους επαναστάτες στην πλατεία Αγίου Γεωργίου. Πέθανε το 1826 κατά την διάρκεια της Γ’ Εθνοσυνέλευσης, της οποίας είχε εκλεγεί μέλος. Στα τελευταία χρόνια του, έγραψε τα Απομνημονεύματά του, που δημοσιεύτηκαν στο 1837.
-Ζαΐμης Ασημάκης. Φιλικός και αγωνιστής του 1821. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Γρηγόριο Δικαίο το 1819. Ο Ασημάκης Ζαΐμης ήταν αυτός που έδωσε την άδεια στον τότε σωματοφύλακά του Χοντρογιάννη, να πραγματοποιήσει ένα από πρώτα κτυπήματα εναντίον των Τούρκων στις 16 Μαρτίου 1821 στην τοποθεσία «Χελωνοσπηλιά» της Λυκούριας Καλαβρύτων. Πρώτος σήκωσε το λάβαρο της επανάστασης στην Αγία Λαύρα. Κατά τη διάρκεια της επανάστασης διατέλεσε μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας.
-Ζαϊμης Ανδρέας (1791-1840 Κερπινή Καλαβρύτων). Πρόκριτος Καλαβρύτων, φιλικός, οπλαρχηγός και πολιτικός. Γιος του Ασημάκη Ζαΐμη, ίσως ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της επιφανούς οικογένειάς του. Μυήθηκε από τον Ανδρέα Λόντο στη Φιλική Εταιρεία το 1819 και συμμετείχε ενεργά στην προετοιμασία του αγώνα. Μαζί με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό ύψωσε τη σημαία της Επανάστασης στην Πάτρα και πήρε μέρος στην πολιορκία του κάστρου της πόλης. Συμμετείχε στην απόκρουση του Δράμαλη και τη λύση της πρώτης πολιορκίας του Μεσολογγίου (Δεκέμβριος 1822). Επανέρχεται στο προσκήνιο όταν ο Ιμπραήμ απειλεί την Πελοπόννησο. Στα χρόνια του Καποδίστρια συμμετείχε στο «Πανελλήνιο» και επί Όθωνα ως πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου. -Λόντος Ανδρέας (1784-1846). Αγωνιστής του 1821 και πολιτικός από το Αίγιο. Φιλικός, πολέμησε εναντίον του Δράμαλη, του Ιμπραήμ Πασά και στην Α΄ πολιορκία του Μεσολογγίου. Πρωτοστάτησε στο κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και μετά την επιτυχία του ανέλαβε το Υπουργείο Στρατιωτικών. -Μελετόπουλος Δημήτριος (1796-1858). Πρόκριτος της Βοστίτσας (Αιγίου) και αγωνιστής. Συντάχθηκε με τις απόψεις τον Παπαφλέσσα για γρήγορη έναρξη του Αγώνα. Ως υπαρχηγός του Ανδρέα Λόντου συμμετείχε στην πολιορκία της Πάτρας και στην καταδίωξη του Δράμαλη στην Aκράτα. Τάχθηκε στο πλευρό του Κολοκοτρώνη και αγωνίστηκε κατά των αιγυπτιακών στρατευμάτων του Ιμπραήμ. Διετέλεσε Δήμαρχος Αιγίου, Νομάρχης Αττικής και Υπουργός Εσωτερικών.
-Πετιμεζάς ή Πετμεζάς. Μέλη ιστορικής οικογένειας αγωνιστών του 1821 που καταγόταν από την Ήπειρο, αλλά κατέφυγε στην Αχαϊα λόγω των τουρκικών διώξεων. Οι σπουδαιότεροι: Ο Αναγνώστης (Σουδενά Καλαβρύτων 1765-1822), φιλικός αγωνιστής, πολέμησε με τον Κολοκοτρώνη. Σκοτώθηκε σε τουρκική ενέδρα μαζί με τον δεκαεφτάχρονο γιο του. Ο Βασίλειος (Σουδενά 1785-1872), φιλικός, αγωνιστής, στρατιωτικός και πολιτικός (βουλευτής, γερουσιαστής). Ο Κωνσταντίνος (Σουδενά Καλαβρύτων 1764-1825), κλεφταρματολός, φιλικός, αγωνιστής του 1821, εκλέχτηκε πληρεξούσιος στις Εθνοσυνελεύσεις Επιδαύρου και Άστρους. Ο Νικόλαος (Σουδενά 1790-1865), φιλικός, αγωνιστής του 21, στρατιωτικός, πολιτικός. Συμπολέμησε με τον Κολοκοτρώνη και τον Οδ. Ανδρούτσο, πληρεξούσιος στην Εθνοσυνέλευση του 1844 και βουλευτής.
-Ρούφος Κανακάρης Αθανάσιος (1760-1823). Πρόκριτος της Πάτρας. Φιλικός με πολιτική δράση, αντιπρόσωπος του Μοριά στην Υψηλή Πύλη. Το 1821 στην Πόλη μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας και του Εκτελεστικού Σώματος. Διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του για τον Αγώνα του 1821.
-Στριφτόμπολας, Αναγνώστης (1778-1821). Φιλικός, αγωνιστής του 1821 από την Κέρτεζη των Καλαβρύτων, ανιψιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. -Φραντζής, Αμβρόσιος (1781-1851).Κληρικός, αγωνιστής του 1821 και ιστορικός από το Μεσορρούγι (Νωνακρίδα) Καλαβρύτων.
-Φωτήλας, Ασημάκης (1761-1835). Πρόκριτος των Καλαβρύτων και φιλικός που διακρίθηκε για τις πολιτικές του υπηρεσίες πριν και κατά την Επανάσταση του 1821.
1821 ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΓΟΛΙΔΑ
-Βλάσσης Θεόδωρος (Θεοδωράκης).Αγωνιστής του 1821, φιλικός και πολιτικός από το Άργος. Πήρε μέρος στην Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και το 1822 έγινε ο πρώτος Μινίστρος του Δικαίου (υπουργός Δικαιοσύνης).
-Δαγρές Αθανάσιος αδελφός του Γέρο Γιαννάκου Δαγρέ. Έλαβε μέρος στη μάχη του Λεβιδίου, και στην κατά του Άργους εισβολή του Κεχαγιά μπέη την 24η Απριλίου 1821. Κατά τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και τον ιστορικό Σπυρίδωνα Τρικούπη έπεσε ηρωικά στη μάχη της Γράνας την 10η Αυγούστου 1821. Κατά τον Φωτάκο Χρυσανθόπουλο (υπασπιστή του Θ. Κολοκοτρώνη) σκοτώθηκε μόνος του για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.
–Διβάνης Πέτρος. (1799-1862). Η καταγωγή του ήταν από την Κωνσταντινούπολη, αλλά εγκαταστάθηκε στο Άργος. Υπηρέτησε ως γιατρός στο πλοίο «Καρτερία» και έλαβε μέρος στην μάχη του Πέτα. Υπηρέτησε ως υπασπιστής του Φαβιέρου και το 1824 έγινε υπολοχαγός της Φάλαγγας. Αργότερα εξελέγη Δημογέροντας και Δήμαρχος Άργους.
-Ηλιάδης Ιωάννης. Πολέμησε σε πολλές μάχες εναντίον του Ιμπραήμ στον Μοριά, εναντίον του Κιουταχή στη Στερεά Ελλάδα και αλλού. Τραυματίστηκε στη μάχη της Αράχοβας και του Ανάλατου. Αργότερα υπηρέτησε στη χωροφυλακή.
-Καλλιοντζής Δημήτριος από το Άργος, γιος του προηγουμένου. Σκοτώθηκε και αυτός πολεμώντας στο Άργος. Αργότερα ο Ιμπραήμ αιχμαλώτισε τη γυναίκα του και τις κόρες του, οι οποίες ελευθερώθηκαν με τη μεσολάβηση του Κόδριγκτον.
-Κατσαρός Μήτσος από το Άργος. Πολέμησε στη μάχη του Ξεριά, στα Δερβενάκια και αργότερα εναντίον του Ιμπραήμ. Αιχμαλωτίστηκε στο Νιόκαστρο το 1825 και πέθανε στην αιχμαλωσία.
–Μουσταίρας ή Τζίριος Κυριάκος. Από την Δαλαμανάρα. Εκατόνταρχος. Πολέμησε κατά του Δράμαλη στην πολιορκία της Ακροκορίνθου. Στο Ναυαρίνο κατά του Ιμπραήμ και έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Αθήνας.
-Μητσαίοι. Αδελφοί Ιωάννης-Καστρίτης και Σταμάτιος Μήτσας από το Κρανίδι, αγωνιστές του 1821.
–Μπότασης. Επώνυμο μεγάλης οικογένειας με καταγωγή από το Κρανίδι. Μέλη της διέπρεψαν κατά την Επανάσταση του 1821 και μετά την απελευθέρωση.
Σουρήλος Δημήτριος ή Αναγνώστης από το Αβδήμπεη (Ηραίο). Έλαβε μέρος στην άλωση του Παλαμηδιού, διετέλεσε υπασπιστής του Καραϊσκάκη και έγινε αξιωματικός Β΄ τάξης. Πέθανε φτωχός και αβοήθητος.
-Στάικος Σταϊκόπουλος. Αγωνιστής του 1821 και αρχηγός της κατάληψης του Παλαμηδίου στις 30 Νοεμβρίου 1822, με 260 άνδρες. Πολέμησε επίσης στον Αχλαδόκαμπο, στο Ναύπλιο, στην Τριπολιτσά, στο Γεράκι, ήταν πάντα στο πλευρό του Κολοκοτρώνη και έλαβε τον βαθμό του στρατηγού.
–Στρίγκος, Ιωάννης (1790 – 1875). Γεννήθηκε στο Κρανίδι Ερμιόνης και ήταν γιος του Νικόλαου Στρίγκου. Με την έναρξη της επανάστασης συγκρότησε δικό του στρατιωτικό σώμα συμμετέχοντας στην πολιορκία της Τριπολιτσάς υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, του οποίου ήταν και προσωπικός φίλος. Επίσης έλαβε μέρος και στην πολιορκία του Ναυπλίου , στην μάχη των Δερβενακίων καθώς και σε διάφορες μάχες υπό τον Μακρυγιάννη . Για την προσφορά του στον αγώνα του δόθηκε το αξίωμα του χιλιάρχου
1821 ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΛΕΙΑ
-Αναγνωστόπουλος Παναγιώτης (1790-1854). Ονομαστός για τη δράση του φιλικός από την Ανδρίτσαινα. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Το 1826 ήταν πληρεξούσιος στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση.
-Βιλαέτης Χαράλαμπος. (Πύργος Ηλείας, 1781 – Λάλας Ηλείας, Ιούνιος 1821) ήταν Έλληνας αγωνιστής της επανάστασης του 1821 και μέλος της Φιλικής Εταιρείας από το 1819. Στις 29 Μαρτίου, ύψωσε την Ελληνική σημαία και ξεσήκωσε τους κατοίκους σε εξέγερση κατά των Τούρκων. Στις αρχές του Μαΐου του 1821 μαζί με 600 στρατιώτες προχώρησε εναντίον των Λαλαίων. Στις 10 Μαΐου οι Λαλαίοι περικύκλωσαν την προφυλακή. Στη μάχη όμως που ακολούθησε τραυματίστηκε και εν συνεχεία πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε. Οι Οθωμανοί στρατιώτες πήραν το κεφάλι του ως λάφυρο.
-Γιώργος Γιαννιάς, (1795-1821), υπήρξε αγωνιστής της επαναστατικής περιόδου. Αρκετά χρόνια μετά την απώλεια του αγωνιστή πατέρα του, ο Γεώργιος Γιαννιάς θα βρεθεί επικεφαλής ένοπλου σώματος, και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Το 1821 στα τέλη το Μάη, 1500 Τουρκαλβανοί του Λάλα θα διασταυρωθούν με την ομάδα Γιαννιά στην τοποθεσία Κατσαρού, ο οποίος εκείνη τη στιγμή έχει 500 άτομα. Η σύγκρουση που ακολουθεί ήταν σφοδρή. Η αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών τους εξασφαλίζει την νίκη. Μετά το τέλος της μάχης οι Οθωμανοί θα κόψουν το κεφάλι του Γιαννιά και θα το πάρουν μαζί τους ως λάφυρο.
-Δερεχάνης Θεόδωρος . Αρματολός, αγωνιστής του 1821, από τα Αμπέλια (Αμπελιώνη) της Ολυμπίας. Κατά την Επανάσταση έδρασε στην Καρύταινα, Τριπολιτσά και αλλού. -Μοσχούλας Αλέξιος γεννημένος το 1790 στην Αγουλινίτσα. Ήταν αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και πολιτικός αλλά και πληρεξούσιος στην Β’ Εθνοσυνέλευση. Διετέλεσε στρατηγός, αρχηγός των Αγουλινιτσαίων και θριαμβευτής στη μάχη κατά των Τουρκολαλαίων στην τοποθεσία «Κλειδί» στις 24 Απριλίου 1821 και στην μάχη του Πύργου 3 Απριλίου 1821.
-Παπασταθόπουλος Αναγνώστης από το Δούκα Ηλείας χωριό γνωστό για τους μπαρουτόμυλους κοντά στου Λάλα. Πυργιότης οπλαρχηγός, φιλικός με μεγάλη προσφορά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Υπήρξε στρατιωτικός πολύπειρος. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες με δικό του στρατιωτικό σώμα, ιδίως στις μάχες του Λάλα, της 9ης Μαρτίου έξω από την Πάτρα, στη μάχη του Πύργου, και στο Μεσολόγγι πολέμησε τον Δράμαλη.
-Σισίνης Γεώργιος (1769–1831) ήταν πολιτικός και αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε στη Γαστούνη της Ηλείας και καταγόταν από πλούσια και ιστορική οικογένεια. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν πρόκριτος της Γαστούνης. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819. Κήρυξε την Επανάσταση το 1821 στην Ηλεία και βοήθησε σημαντικά τον αγώνα. Θεωρείται ως ένας από τους σπουδαιότερους τροφοδότες των επαναστατικών σωμάτων της Πελοποννήσου. Στον στρατιωτικό αγώνα διακρίθηκε κυρίως στις μάχες της Πάτρας, του Λάλα και του Χλεμουτσίου. Ως πολιτικός, διετέλεσε πληρεξούσιος της Ηλείας στην Β’ και πρόεδρος της Γ‘ και Δ’ Εθνοσυνελεύσεων ενώ το 1829 εκλέχτηκε πρόεδρος της Γερουσίας. Το 1825 συνελήφθη μαζί με τον γιο του, Χρύσανθο, και φυλακίστηκε για τις πολιτικές του πεποιθήσεις στην Ύδρα. Την Άνοιξη του ίδιου χρόνου αποφυλακίστηκαν και συνέχισαν τις πολεμικές τους επιχειρήσεις. Το 1829 χρημάτισε πρόεδρος της Γερουσίας και απεβίωσε στη Γαστούνη το 1831.
1821 ΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑ
-Ιωάννης (Γιαννάκης) Νοταράς ήταν αγωνιστής του 1821 (Τρίκαλα Κορινθίας 1805 – Ανάλατος/Φάληρο Αττικής 1827). ΄Hταν γόνος της σημαντικής αρχοντικής οικογένειας των Νοταράδων της Κορινθίας. Διακρινόταν για το παράστημά του και τη φυσική του παρουσία και ήταν γνωστός στο περιβάλλον του ως «αρχοντόπουλο». Στο ξεκίνημα της Επανάστασης, αν και πολύ νεαρός σε ηλικία, δημιούργησε δικό του στρατιωτικό σώμα αποτελούμενο από Πελοποννήσιους και Ρουμελιώτες. Μάλιστα τα χρήματα για τη μισθοδοσία των στρατιωτών του προέρχονταν από τη δική του περιουσία. Συμμετείχε στην πολιορκία του Ακροκόρινθου. Πολέμησε γενναία και διακρίθηκε στην απόκρουση της στρατιάς του Δράμαλη. Το 1824, σε ηλικία μόλις 19 ετών αναδείχτηκε στρατηγός των επαναστατικών δυνάμεων. Συγκρότησε ξανά δικό του στρατό τον Ιούλιο του 1825 και πήρε μέρος στην δεύτερη πολιορκία της Πάτρας. Επίσης, απέκρουσε τα αιγυπτιακά στρατεύματα του Ιμπραήμ στην περιοχή της Μεσσηνίας. Στα τέλη Ιανουαρίου του 1827 ως επικεφαλής σώματος 1.200 στρατιωτών προχώρησε στην Αττική όπου υπό την ηγεσία του Γεώργιου Καραϊσκάκη συμμετείχε σε μάχες εναντίον του Κιουταχή, ανάμεσα στις οποίες και στη μάχη της Καστέλας. μαζί με τον Μακρυγιάννη και τον Κρητικό Δημήτριο Καλλέργη. Σκοτώθηκε κατά την καταστροφική για τις επαναστατικές δυνάμεις μάχη του Ανάλατου την 24η Απριλίου του 1827.
-Ιωάννης Γιουρούκος (1796-1869). Ήταν αγωνιστής της επανάστασης του 1821 από την Κορινθία.Πολέμησε μαζί με τον αδελφό του Φίλη (Τριαντάφυλλο) ως επικεφαλής των συμπολιτών του σε πολλές μάχες της Πελοποννήσου (Τριπολιτσά, Δερβενάκια, Αγιονόρι, Ακροκόρινθος). Με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη συμμετείχε στην μάχη της Αττικής εκεί όπου με περίσσια παλληκαριά κράτησε ολόκληρο οχύρωμα και τραυματίστηκε στο στήθος. Στην συνέχεια ακολούθησε, πάντα μαζί με τον αδερφό του, τον Στρατάρχη Δημήτριο Υψηλάντη στους αγώνες για την απελευθέρωση της Στερεάς Ελλάδας. Επί κυβερνήτη Ιωάννου Καποδίστρια έγινε Πεντακοσίαρχος. Προήχθη έως του βαθμού του Συνταγματάρχη και απεβίωσε στην Κόρινθο στις 10 Ιανουαρίου 1869.
-Γεώργιος Δανόπουλος ήταν αγωνιστής του 1821. Η καταγωγή του ήταν από τον Άγιο Γεώργιο της επαρχίας Κορίνθου. Στον Άγιο Γεώργιο και στο Δερβενάκι άρχισε να πολεμάει και να σκοτώνει Τούρκους πριν ακόμα ξεκινήσει η επανάσταση. Κατέλαβε το χωριό Ζαχαριά, έκοψε την συγκοινωνία των Τούρκων του Άργους και της Κορίνθου και μ’ αυτό τον τρόπο συντέλεσε στην επανάσταση της Κορινθίας. Πολέμησε σε πολλές μάχες και προ πάντων εναντίον του Δράμαλη, υπό τις διαταγές του Κολοκοτρώνη.
-Δ. Κόσκος, από τη Βόχα Κορινθίας. Υπήρξε ενεργό μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Ανέλαβε διάφορες σημαντικές αποστολές, όπως διαβιβάσεις μηνυμάτων, μεταφορά πολεμοφοδίων, κατασκεύαζε καριοφίλια, χαντζάρες και σπάθες. Την 25η Μαρτίου του έτους 1821 ήταν παρών στην Ιερά Μονή της Αγίας Λαύρας. Συμμετείχε τον Ιανουάριο του έτους 1822 κατά την Α΄ πολιορκία του κάστρου του Ακροκορίνθου. Έπεσε μαχόμενος σε μάχη που έγινε στη μονή Ζαρακά της Στυμφαλίας. –Παπαδιαµαντόπουλος Ιωάννης (Κόρινθος 1766- Μεσολόγγι 1826)
Ο Ι. Παπαδιαµαντόπουλος πήγε στην Πάτρα, όπου πολύ γρήγορα έγινε µεγαλέµπορος, πλοιοκτήτης και τραπεζίτης. Μυήθηκε νωρίς στη Φιλική Εταιρεία και ενίσχυσε τον Αγώνα µε τεράστια χρηµατικά ποσά. Πήρε µέρος στη σύσκεψη της Βοστίτσας και πρωτοστάτησε στην κήρυξη της Επανάστασης. Εκλέχτηκε πληρεξούσιος στις Εθνοσυνελεύσεις Επιδαύρου και ‘Aστρους (1821 και 1823). Ορίστηκε πρόεδρος επιτροπής για τη διεύθυνση των πολεµικών επιχειρήσεων στη ∆. Στερεά. Εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι, διέθεσε µεγάλα ποσά για τον ανεφοδιασµό και βοήθησε άγρυπνα στη διοργάνωση της άµυνας. Σκοτώθηκε στην Έξοδο, πολεµώντας ηρωϊκά.
-Ρέντης, Θεοχάρης (1778-1825). Προεστός της Πελοποννήσου, φιλικός και πολιτικός του 1821, από την Κόρινθο
-Χρήστος Ζαχολίτης ή Ζίνης. Ήταν παλιός Κλέφτης και οπλαρχηγός από τη Ζάχολη Κορινθίας. Πήρε μέρος στην άλωση της Τριπολιτσάς (Τρίπολης), στην καταστροφή του Δράμαλη και σε πολλές άλλες μάχες μέχρι το 1827, οπότε σκοτώθηκε στη Σελά, πολεμώντας κατά του Ιμπραήμ Πασά.